Μετέωρα, οι βράχοι του Θεού

Τα Μετέωρα αποτελούν, μετά το Άγιο ΄Ορος, το μεγαλύτερο και με συνεχή παρουσία ασκητικής ζωής χώρο στην Ελλάδα. Η ονομασία Μετέωρα οφείλεται στον Άγιο Αθανάσιο τον Μετεωρίτη, ιδρυτή της μονής της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (Μεγάλο Μετέωρο)

Τα Μετέωρα είναι ένα σύμπλεγμα από τεράστιους σκοτεινόχρωμους βράχους που υψώνονται έξω από την Καλαμπάκα, κοντά στα πρώτα υψώματα της Πίνδου. Τα τοιχώματα των βράχων είναι τόσο κάθετα που η πρόσβαση ήταν δυνατή μόνο με ανεμόσκαλες ή με μεγάλα καλάθια που τραβούσαν με τροχαλίες.

Στη δεκαετία του 1920 λαξεύτηκαν κλίμακες και σήραγγες στους βράχους καθιστώντας τις μονές προσβάσιμες από το γειτονικό οροπέδιο κι έτσι η παραδοσιακή μέθοδος επικοινωνίας και ανεφοδιασμού τον μονών με ανεμόσκαλες, σκοινιά, τροχαλίες και καλάθια, σταδιακά εγκαταλείφθηκε.

Από τις ιστορικές μαρτυρίες συμπεραίνουμε ότι οι μονές των Μετεώρων ήταν στο σύνολό τους τριάντα. Από τις τριάντα αυτές μονές οι έξι λειτουργούν έως σήμερα. Υπάρχουν όμως και πολλά μικρά μοναστήρια εγκαταλελειμμένα. Τα περισσότερα από αυτά είχαν ιδρυθεί κατά τη διάρκεια του 14ο αι.

Ιστορικές πληροφορίες αναφέρουν ως πρώτο ασκητή οικιστή κάποιον Βαρνάβα που το 950-970 ίδρυσε τη πολύ παλιά Σκήτη του Αγίου Πνεύματος. Ακολούθησαν η ίδρυση της Μεταμόρφωσης (1020) από κάποιον Κρητικό μοναχό Ανδρόνικο και το 1160 ιδρύεται η Σκήτη Σταγών ή Δούπιανη. Μετά από 200 χρόνια, ο ασκητής Βαρλαάμ ιδρύει το Μοναστήρι των Τριών Ιεραρχών και των Αγίων Πάντων

Στα μέσα του 14ου αι. ο μοναχός Νείλος συγκέντρωσε τους μοναχούς που ζούσαν απομονωμένοι σε σπηλιές των βράχων, γύρω από την σκήτη της Δούπιανης οργανώνοντας έτσι τον μοναχισμό στα Μετέωρα. Η κατάκτηση της Θεσσαλίας από τους Οθωμανούς Τούρκους (1393) και η βαθμιαία κατάρρευση και τελική πτώση της βυζαντινής αυτοκρατορίας επέφεραν κατά το 15ο αι. μια κάμψη στη μοναστική ζωή των Μετεώρων.

Δεν άργησαν όμως να ανακάμψουν, ιδρύεται η μονή της Αγίας Τριάδας (1475/76)και γίνεται τοιχογράφηση του παλαιού καθολικού του Μεγάλου Μετεώρου (1483). Τον επόμενο αιώνα δημιουργούνται και άλλες μονές, με απόγειο το 17ο αιώνα που έφτασε στην πλήρη ακμή της η μοναστική κοινότητα των Μετεώρων.




Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας στη Θεσσαλία (1393-1881) τα μοναστήρια των Μετεώρων λειτούργησαν ως τόποι ελπίδας για τους υπόδουλους Έλληνες. Λόγο του δύσβατου του εδάφους σώθηκαν εκεί πολλά μνημεία του πολιτισμού μας καθώς και έργα της μεταβυζαντινής τέχνης.

Σήμερα λειτουργούν μόνο τα μοναστήρια της Μεταμόρφωσης Σωτήρως (Μεγάλο Μετέωρο), του Βαρλαάμ ή Αγ. Πάντων, του Αγίου Νικολάου του Άσμενος ή Αναπαυσά, του Ρουσάνου ή Αρσάνη, της Αγίας Τριάδος και του Αγίου Στεφάνου καθώς και κάποια τμήματα ορισμένων άλλων ενώ τα υπόλοιπα έχουν εξαφανισθεί.

Οι μονές που δεν υπάρχουν πιά είναι, του Αγίου Γεωργίου του Μανδηλά, της Παναγίας της Μήκανης, των Αγίων Θεοδώρων, του Αγίου Νικολάου του Μπάντοβα, των Αγίων Αποστόλων, του Αγίου Γρηγορίου, του Αγίου Αντωνίου, του Παντοκράτορα, της Αγίας Μονής, του Προδρόμου, της Μονής Υψηλωτέρας, ή Καλλιγράφων, του Μοδέστου, της Αλύσεως, του Αποστόλου Πέτρου, του Αγίου Δημητρίου, του Καλλιστράτου, του Ταξιαρχών και του Ιωάννου του Μπουνήλα, της Υπαπαντής.

Το 1989 η Unesco ενέγραψε τα Μετέωρα στον κατάλογο των Μνημείων της Παγκόσμιας Κληρονομιάς.


Wikipedia

Photo1 Heiko Gorski
Photo 2 Vaggelis Vlahos