Από Έλληνες η πρώτη γραμμή τραμ στην Πόλη(Dersaadet Tramvay)

Η εταιρεία Dersaadet* Tramvay που δημιούργησε και εκπροσωπούσε ο  Κωνσταντίνος Καραπάνος(Efendi) ανέλαβε τη χρηματοδότηση και κατασκευή της πρώτης γραμμής τραμ στην Πόλη με συμβόλαιο  στις 30 Αυγούστου του 1869. Η συμφωνία προέβλεπε εκμετάλλευση για 40 χρόνια. Οι άλλοι συνιδρυτές της Εταιρείας είναι οι “Şirket-i Umumiye-i Osmaniye” (Societe Generale Ottomane),  Bank-ı Osmani (Τράπεζα Osmanlı), ο Mösyö Komondo, Mösyö Zarifi και ο πάμπλουτος τραπεζίτης (και ευεργέτης του έθνους) Χρηστάκης Ζωγράφος.

Ο Κωνσταντίνος Καραπάνος γεννήθηκε στην Άρτα. Σπούδασε στα Ιωάννινα, στη Κέρκυρα, νομικά στο πανεπιστήμιο της Αθήνας και οικονομολογία στο Παρίσι. Στη γαλλική πρωτεύουσα διορίστηκε το 1861 υπάλληλος της οθωμανικής πρεσβείας και αργότερα υπήρξε γραμματέας της Γενικής Εταιρείας του Οθωμανικού Κράτους. Το 1864 μετέβη στην Κωνσταντινούπολη ασκώντας το επάγγελμα του τραπεζίτη.

Ο Χρηστάκης Ζωγράφος καταγόταν από το Κεστοράτι της Βορείου Ηπείρου. Αποφοίτησε από την Ζωσιμαία σχολή Ιωαννίνων. Εργαζόταν στην Κωνσταντινούπολη και στο Παρίσι ως τραπεζίτης. Γρήγορα κατάφερε να επιτύχει επαγγελματικά και να αγοράσει μεγάλες αγροτικές εκτάσεις (τσιφλίκια) στους νομούς Τρικάλων και Καρδίτσας. Στήριξε ιδιαίτερα την ελληνική παιδεία με τη χρηματοδότηση και ίδρυση σχολείων. Το Ζωγράφειο Λύκειο στην Κωνσταντινούπολη πήρε το όνομά του, λόγω αστρονομικού, για την εποχή, ποσού που πρόσφερε για την ανέγερσή του. 10.000 χρυσές λίρες.

Η εταιρεία Dersaadet Tramvay είχε αρχικό κεφάλαιο 400.000 οθωμανικές χρυσές λίρες. Η πρώτη γραμμή τραμ στην Πόλη λειτούργησε στις 31 Ιουλίου 1871. Άλλη πηγή αναφέρει την ημερομηνία 3 Σεπτεμβρίου 1872 για την τελετή που έγινε. Η γραμμή ήταν στη διαδρομή Azapkapi-Ortakoy.

Η συμφωνία προέβλεπε, αρχικά να παραδοθούν οι γραμμές

1. Azapkapısı - Galata - Tophane - Kabataş - Beşiktaş - Ortaköy.
2. Eminönü - Bab-ı Ali - Soğukçeşme - Divanyolu - Beyazıt - Aksaray.
3. Aksaray - Samatya - Yedikule.
4. Aksaray - Topkapı.

Τα κριτήρια για αυτήν την απόφαση ήταν να υπάρξει φτηνό μέσο μεταφοράς εκεί όπου το είχαν περισσότερο ανάγκη και επίσης υπήρχαν συγκεντρωμένες εταιρείες και άλλα μέρη εργασίας.

Τα πρώτα τραμ στην Πόλη τα σέρνανε άλογα. Ένα έως 4 άλογα ανάλογα με τη διαμόρφωση του εδάφος(πχ ανηφόρες) έσερναν σε ράγες την ειδική άμαξα τραμ. Στην αρχή δεν υπήρχαν...στάσεις. Όποιος όπου ήθελε ανεβοκατέβαινε. Γρήγορα έγινε φανερό ότι αυτό δεν ήταν παραγωγικό. Μπήκαν οι υποχρεωτικές και μη υποχρεωτικές στάσεις.

Στα τραμ με άλογα υπήρχε ο οδηγός(ispir), ο εισπράκτορας και ο vardaci. Ο τελευταίος παρουσιάζει ενδιαφέρον. Έτρεχε μπροστά από το τραμ(προφανώς όπου υπήρχε...ανάγκη) φωνάζοντας "varda, varda" με τη βοήθεια ενός χωνιού για να ανοίγει δρόμο!!

Οι άμαξες είχαν εισαχθεί από Αυστρία, Ουγγαρία.

Τον Ιανουάριο του 1914 στην Πόλη ξεκίνησαν τα πρώτα ηλεκτροκίνητα τραμ. Το 1966 αποσύρθηκαν τελείως.  Στις 9 Ιουνίου 1992 η Κωνσταντινούπολη απέκτησε μοντέρνο τραμ πάλι. Ενώ από τις 29 Δεκεμβρίου λειτούργησε η γνωστή νοσταλγική γραμμή τραμ με παλιά ηλεκτροκίνητα βαγόνια στη διαδρομή Taksim-Tunel στο Πέρα(το γνωστό κόκκινο τραμ έγινε περίπου σήμα κατατεθέν της Πόλης,  (τουριστική ατραξιόν εκτός από χρήσιμο μέσον).  

*όπου der-saadet υποθέτω σημαίνει "πύλη ευτυχίας". "παλιά ονομασία, οθωμανική, της Πόλης"

Δείτε και το άρθρο Έλληνες Αρχιτέκτονες στην Πόλη

Περισσότερα για το τραμ στην Πόλη:

Νοσταλγική ιστοσελίδα Dersaadet Tramvay με πληροφορίες και φωτογραφίες για τα τραμ στην Κωνσταντινούπολη. 

İstanbul’da Tramvay

licensed under a Creative Commons Attribution-Noncommercial 3.0 Greece License